Hoe doe je constructief verslag van een conflict?
Geef je op voor de Writing for Transformation cursus
Hoi, ik ben Sanne Breimer, oprichter van Inclusive Journalism en gecertificeerd trainer bij het Solutions Journalism Network. Elke twee weken schrijf ik een nieuwsbrief over oplossingsgerichte journalistiek en Complicating the Narrative. Sta je nog niet op de lijst? Geef je dan hier op:
Wist je dat ik een cursus organiseer voor journalisten en verhalenvertellers? Het is online maar ik beloof dat het niet saai wordt. Vijf gastsprekers vertellen over hun werk, alle onderwerpen linken aan dekolonisatie, perspectief verandering, mentale gezondheid en het vertellen van representatieve verhalen.
Writing for Transformation bevat 12,5 uur aan inhoud met optionele schrijfopdrachten voor een certificaat. Je wordt onderdeel van een internationale gemeenschap van deelnemers met nieuwe perspectieven en kunt je netwerk uitbreiden van Turkije tot Maleisiƫ en van Groot-Brittaniƫ tot Singapore. Lees er meer over op de website. Live sessies vinden plaats op zondagmiddag van 14:00 - 16:30 uur, maar er zijn opnames beschikbaar als het tijdstip je niet uitkomt.
Een āheilig geloofā in Peace Journalism
Een veelgehoorde misvatting over oplossingsgerichte journalistiek is dat de journalist zelf oplossingen aandraagt. Ik kreeg deze vraag recentelijk nog in een training. Het woord āoplossingā staat in de weg van een goed begrip van de methode, het heeft niks te maken met het aandragen van oplossingen, het gaat om het onderzoeken van de aanpak van problemen. Soms mislukt de aanpak en is het geen oplossing, ook dan komt de methode van pas. De focus ligt op hoe de aanpak werkt of niet werkt.
Je kunt kijken naar alle problemen, ook conflicten en oorlogen. Suzanna de Vries schreef een scriptie over Peace Journalism: Het Grensgebied Tussen Journalistiek en Vredesactivisme (SVDJ, 2022). De methode lijkt op Solutions Journalism. Ze schrijft:
āGeweld, verwoeste gebouwen, dodentallen: als je verslaggeving over conflicten ziet, gaat het vaak over escalatie. Om een conflict enigszins inzichtelijk te maken, zouden journalisten volgens Peace Journalism moeten kiezen voor een oplossingsgerichte insteek. En niet alleen dat, de verslaggeving zou ook gericht moeten zijn op de context van het conflict, de geschiedenis van de betrokken landen en de toekomst.ā
In het kort:
Focus op oplossingen, zoals vredesinitiatieven, bemiddeling en stappen richting de-escalatie.
Diversiteit in bronnen: een breed scala aan perspectieven, inclusief die van burgers, vredesactivisten en gemarginaliseerde groepen.
Vermijden van vijanddenken: niet Ć©Ć©n kant als vijand framen, maar complexiteit van situatie en rol van verschillende actoren benadrukken.
Aandacht voor de oorzaak van het conflict: onderzoeken van achterliggende sociale, economische en politieke oorzaken.
NOS Midden-Oosten correspondent Nasrah Habiballah benoemde in een interview met de Volkskrant in juli dat ze āheilig gelooftā in deze vorm van journalistiek:
āPeace Journalism is het beschrijven van een ziekteproces. Wat is de oorzaak? Wat zijn de symptomen? Hoe kan die persoon genezen?ā
Stappen om te volgen
Voorbereiding: onderzoek de context van het conflict grondig; probeer betrokken partijen volledig te begrijpen en identificeer de belanghebbenden.
Rapportage: doe verslag zonder oordeel, zoek verhalen die gericht zijn op samenwerking of bemiddeling en vermijd polariserende taal.
Constructief narratief: stel vragen die voorbijgaan aan de āwieā en āwatā en die focussen op het āwaaromā en āhoeā van het conflict.
Reflectie: reflecteer op je eigen rol als journalist.
In de oorlog die IsraĆ«l voert met Hamas en Hezbollah is het perspectief van beide verzetsgroepen ook van belang. Journalist Kim Ghattas vertelde bij Buitenhof over de context waarin Hezbollah tot stand is gekomen in de jaren 80, nadat IsraĆ«l Libanon was binnengevallen om Palestijne milities te doden. Ghattas maakt aan Twan Huys duidelijk dat IsraĆ«lās huidige inval en bombardement zal leiden tot meer verzet. Je kunt dan verder gaan en vragen: wat is er nodig om die spiraal te doorbreken? Waarover zouden beide partijen het in de toekomst eens kunnen worden?
Het idee bestaat dat er niet te onderhandelen valt met zogenaamde āterroristenā. Onderzoek doen naar de wortel van het probleem geeft een complexer en realitischer beeld.
Journalist en Afghanistan-kenner Bette Dam deelde in 2016 dat het Westen zich door de Amerikaanse minister Donald Rumsfeld de Afghaanse strijd in had laten praten en dat de Taliban vlak na de inval in Afghanistan bereid waren zich over te geven (Vrij Nederland). Om te voorkomen dat journalistieke tunnelvisie een dergelijke ontwikkeling mist, is het van belang om mensen te spreken die dichtbij de aanpak van een probleem betrokken zijn.
Een staat, tweestatenoplossing of een confederatie?
Een media organisatie die vanaf het begin van de oorlog in Gaza dergelijke mensen interviewt is het Amerikaanse onafhankelijke platform Democracy Now! In november 2023 spreekt presentator Amy Goodman de Israƫlisch-Amerikaanse historicus Omer Bartov (YouTube). Bartov houdt zich al jaren bezig met een oplossing voor het Israƫl-Palestina conflict.
Hij maakt als eerste duidelijk dat de Israƫlische overheid stelselmatig weigert om de wortel van het probleem aan te kaarten:
āIk ben een groot voorstander van het bestaan āāvan de staat IsraĆ«l en ik ben zeer kritisch op het beleid ervan. Sommige mensen zouden mij een zelfhatende Jood noemen, maar dat is onzin. Dat heeft te maken met kritiek op beleid dat niet alleen fungeert als onderdrukking van Palestijnen gedurende een zeer lange periode; 56 jaar bezetting en een weigering van de IsraĆ«lische regering om ooit te praten over wat er in 1948 is gebeurd - wat een gesprek monddood maakt. En tegelijkertijd een geloof dat Joden net als andere naties recht hebben op zelfbeschikking. We moeten de twee scheiden.ā
Vervolgens legt hij uit dat een staakt-het-vuren geen oplossing is:
āBezetting ontmenselijkt, zowel de bezetter als de bezette. De manier om hiermee om te gaan is om te praten over de politieke toekomst en hoe we verder moeten. Een staakt-het-vuren zal geen einde maken aan het geweld, dat zal alleen komen als resultaat van een vreedzame oplossing van dit 100 jaar oude conflict. We moeten de Amerikaanse regering onder druk zetten om IsraĆ«l onder druk te zetten om onderhandelingen te beginnen met de Palestijnen.ā
En tot slot gaat hij dieper in op wat een mogelijke aanpak kan zijn:
āDe traditionele tweestatenoplossing is niet langer levensvatbaar. De enige oplossing is een confederatie, wat zou betekenen dat er twee staten zouden zijn, een Joodse en een Palestijnse, beide met volledige soevereiniteit en ze zouden min of meer langs de grenzen van 1967 liggen, de groene lijn. Maar ze zullen een onderscheid maken tussen residentie en burgerschap. Joden die in de Palestijnse staat wonen, zouden IsraĆ«lische burgers kunnen blijven die verblijfsrechten hebben in de Palestijnse staat, maar zich moeten houden aan wetten, regels en voorschriften. En Palestijnen die bijvoorbeeld in Nablus wonen en in Haifa willen wonen, zoals een Fransman uit Parijs in Berlijn zou willen wonen, zouden daarheen kunnen verhuizen en verblijfsrechten hebben, maar ze moeten zich houden aan de regels en voorschriften van de IsraĆ«lische staat. Jeruzalem zou de hoofdstad van beide zijn en daarboven zouden instellingen staan āādie voor de wederzijdse zaken zorgen, nauw verweven door infrastructuur, elektriciteit, water enzovoort. Beide staten zullen het recht hebben om terug te keren.ā
Een oplossingsgericht verhaal kan een dergelijk model onderzoeken, bijvoorbeeld door te kijken naar een confederatie model in het heden of het verleden. Volgens de pijlers van oplossingsgerichte journalistiek schets je eerst het probleem, leg je vervolgens bloot hoe de aanpak werkt, door bewijs te verzamelen van de effectiviteit en inzichten te delen over wat er nodig is om het te realiseren. Tot slot toon je aan wat de belemmeringen zijn. Denk bijvoorbeeld aan het Zwitserse kanton systeem.
Colombia als voorbeeld
Een jaar na de historische overeenkomst tussen de regering van Juan Manuel Santos en de FARC-rebellen in Colombia, bespreekt de Nobelprijswinnende president de grootste obstakels voor verzoening en het belang van het helen van de wonden van de 8 miljoen geregistreerde slachtoffers van het geweld in een podcast van The Guardian. De aanpak kan als voorbeeld dienen van hoe een vredesovereenkomst tot stand komt.
De Solutions Story Tracker
Context News maakte de internationale serie Rerooted: The Future of Crops over voedselzekerheid. Ik was de mentor in het traject en werkte een jaar lang met de redactie aan 12 verhalen, zes geschreven artikelen en zes videos. Bekijk de aflevering over bananen:
Zoek je een mentor?
Mentoring is een ideale manier om oplossingsgerichte journalistiek in het redactie proces te implementeren.
āSanne served as a mentor on a year-long multimedia project that included a dozen stories from various parts of the world. With each story, she took the time to understand the topic and provide insightful feedback. Her journalistic and storytelling expertise were valuable throughout the process. I am extremely proud of the final product, and her mentorship played a key role in its success.ā - Jacob Templin, Head of Video, Context News.
Is dit wat je nodig hebt? Of ben je geĆÆnteresseerd in Solutions Journalism of Complicating the Narrative training? Neem contact met me op over de mogelijkheden.
Tip
Hoofdredacteur en mede-oprichter van data journalistiek bureau Kontinentalist in Singapore Pei Ying Loh komt naar Utrecht op 15 november om te spreken over dekolonisatie van data tijdens Cest La Viz. Ik ken Pei Ying al een aantal jaren en ben fan van het werk van Kontinentalist. Registreer je via de website van de organisatie.
