Hoe leidinggevenden in de journalistiek welzijn (en daarmee representatie) kunnen bevorderen
En wat is het verschil tussen journalistiek en media?
Hoi, ik ben Sanne Breimer, oprichter van Inclusive Journalism en gecertificeerd trainer bij het Solutions Journalism Network. Elke twee weken schrijf ik een nieuwsbrief over oplossingsgerichte journalistiek en Complicating the Narrative. Sta je nog niet op de lijst? Geef je dan hier op:
“Stressstoornissen, depressie en suïcidaliteit komen meer voor onder mensen in mediaberoepen (journalistiek, reclame, film en tv, games, muziek en sociale media) dan onder de algemene bevolking.”
Dat zegt professor Mark Deuze in een interview met Villamedia over zijn nieuwe boek “Well-Being and Creative Careers: What Makes You Happy Can Also Make You Sick”.
Het past bij dit onderwerp om wat meer over mijn eigen carrière te vertellen. Toen ik eind twintig was en bij FunX werkte, slokte het werk mijn avonden en weekenden op. "Ik heb een hobby nodig," bedacht ik. Het had een cursus Spaans kunnen zijn of pottenbakken, maar ik kwam uit bij een yogaopleiding. De sportschool waar ik destijds naartoe ging, had me hun yogalessen aangeraden vanwege de spanning in mijn schouders. Na de eerste opleiding volgden er nog drie, het was net voordat de welzijnsindustrie ontplofte.
Ik ging yogales geven naast mijn werk in de media en ondertussen ontwikkelde ik me als manager. Ik ontdekte dat de studies in yoga, meditatie en later holistische leefstijlcoaching mijn werk ten goede kwamen.
Uit de theorieën van spirituele beoefeningen als yoga en meditatie leerde ik:
Afstand creëren tussen wie ik ben en wat ik doe (identificeer je niet met je baan);
Het lichaam waarderen als bron van wijsheid en niet alleen vertrouwen op de kennis in mijn hoofd (ratio vs gevoel);
Begrijpen hoe stress werkt en wat de signalen zijn op lichamelijk, geestelijk en energetisch vlak waaraan ik stress bij mezelf kan herkennen (ieder lichaam is anders!).
Nadat ik stopte bij FunX, twijfelde ik of ik wel verder wilde in de media en startte ik een twee jaar durende coachopleiding, tegelijk met mijn nieuwe baan bij de NPO en later omroep Human. Ik schaamde me in eerste instantie om met mijn collega’s over de coachopleiding te praten. Het leek zo ver van de journalistiek af te staan. Maar ik ontdekte steeds meer parallellen:
Het reflecteren op jezelf en op de gedragspatronen die je hebt ontwikkeld, zoals je in een coachopleiding leert, speelt zich op een groter niveau af in je werk. Je leert naast reflectie op je persoonlijke leven ook je onbewuste vooroordelen identificeren;
Gedragsverandering is de kern van coachen en als je je eigen motivaties begrijpt, snap je ook beter hoe er binnen de media-industrie omgegaan wordt met druk en verandering (en hoe slecht georganiseerd dat soms is);
Zoals je bij coaching systemische patronen analyseert, zo kun je ook naar de vastgeroeste systemen binnen de journalistiek kijken, op het gebied van representatie en innovatie;
Besluiten worden vaak genomen vanuit angst, gewoonte of onzekerheid. Een coach helpt je barrières te doorbreken, waardoor je zelf inziet hoe je dat op andere gebieden kunt doen. Je gaat ook begrijpen waarom er een lange adem nodig is om echte verandering teweeg te brengen en hoe leidinggevenden in de weg kunnen staan;
Als je sterker in je schoenen staat, gaat het je makkelijker af om op de redactie te pleiten voor betere representatie en het doorbreken van de status quo.
Mark Deuze:
“Alle studenten die in de media willen werken, of het nou in de PR is, in Hollywood of de redactie van de NRC, ze willen allemaal hetzelfde: zo autonoom mogelijk hun eigen verhalen vertellen. Daarom vind ik die mensen ook vaak de leukste mensen om mee te praten, want die hebben een soort vuurtje, een heilige overtuiging. Bij andere mensen zit dat vuurtje vooral in hobby’s, kinderen of de wielrenfiets. Mediaprofessionals hebben het toch vaak over een way of life.”
Juist omdat het een way of life is, is het belangrijk om te investeren in jezelf, in jezelf goed leren kennen, misschien zelfs tot systemisch werk en familieopstellingen aan toe. Het maakt je lichter en uiteindelijk een betere journalist en leidinggevende.
Deuze:
“In de media werken veel progressieve, geëngageerde mensen, maar het is ondertussen een sector die het maar niet lukt om meer divers te worden. Innovatie gaat ook moeizaam. Voor mij is het duidelijk dat dit niet komt doordat alle werkgevers een stelletje racisten zijn of dat mediawerkers zo conservatief zijn. Er heerst ontzettend veel angst om het verkeerd te doen, om niet in de pas te lopen. Dus alles gaat vooral veilig: volgens het protocol, het format, de verwachtingen en de informele hiërarchie.”
Hier zou ik willen aanvullen: het is wel racistisch als je geen werk maakt van zelfreflectie om je blinde vlekken te ontdekken. Het zou goed zijn als we toegeven dat we in een racistisch systeem werken dat niet is ingericht voor inclusiviteit, in plaats van het woord racisme angstvallig te vermijden. Het is bevrijdend om te zeggen: ik ben zo opgevoed, ik heb veel kennis van de schaduwkanten van de geschiedenis in mijn onderwijs niet meegekregen, ik ben in een witte omgeving opgegroeid en heb nog een weinig divers netwerk. Pas als je dat accepteert, kun je ermee aan de slag: wat kun je doen om kennis in te halen en je netwerk uit te breiden?
De angst om het verkeerd te doen, wordt vaak gevoed door een gebrek aan kennis. Je durft je niet met representatie te bemoeien omdat je er te weinig over weet. Je verwacht dat de oplossing van buiten komt.
Ik hoop dat we de welzijnscrisis in de journalistiek op deze manier kunnen verbinden met het gebrek aan representatie en concluderen dat het start met zelfreflectie van de dominante groep, de groep die de ingesleten patronen in stand houdt, de leidinggevenden.
Methodes om welzijn en representatie te bevorderen
Toen ik training ging geven in oplossingsgerichte journalistiek, viel me als eerste op hoe journalisten zelf op de methode reageren. Je hoort vaak over het publiek, de lezer, kijker en luisteraar die meer oplossingsgerichte verhalen wil, maar ik zag dat journalisten snakten naar verslag doen van de aanpak van problemen, in plaats van slechts te focussen op de problemen zelf.
Het is een belangrijke karaktereigenschap van Solutions Journalism: verslag doen van hoe de aanpak van een probleem werkt. Het dwingt journalisten om contact te maken met de mensen die direct bij het probleem betrokken zijn. De focus op gemeenschappen en op het delen van inzichten en leerpunten geeft je als journalist een gevoel van zingeving en agency.
Bovendien zorgt constructieve journalistiek ervoor dat je als journalist de impact van je werk duidelijker ziet, wat het gevoel versterkt dat je bijdraagt aan positieve verandering. Je voorkomt emotionele vermoeidheid, die vaak voortkomt uit een vast patroon van crisisgedreven verslaggeving.
Het zou leidinggevenden nog meer moeten motiveren om een deel van de verhalen oplossingsgericht te maken. Informeer naar training mogelijkheden en mentoring:
Solutions Insights Lab
Sinds een paar maanden werk ik als freelance interviewer en redacteur voor Solutions Insights Lab, een intiatief van het Solutions Journalism Network dat los staat van de journalistieke tak. Het Lab doet projecten in opdracht van clienten, onderzoek op basis van de vier pijlers van oplossingsgerichte journalistiek. Het project waar ik aan werk gaat over de aanpak van kindermisbruik. Een heftig onderwerp dat me al in contact heeft gebracht met een voormalig Olympisch zwemmer die zich inzet voor betere gedragsregels binnen de (top)sport, een gepensioneerde VN medewerker die jarenlang op het onderwerp werkzaam was, onder andere samen met de Zweedse koningin Silvia, en een lid van de katholieke kerk in de Filipijnen die trainingen over het onderwerp organiseert binnen de kerk. Wil je ook met deze methode aan de slag? Neem gerust contact op!
Een van de projecten is The Future of Wellbeing, over welzijn niet als resultaat maar als werkwijze richting onderlinge verbondenheid en afhankelijkheid van individuen, samenleving en de natuur. Het idee van een welzijn economie is er een die de kwaliteit van het leven boven de kwaliteit van de economie stelt, wat een heel andere visie op vooruitgang biedt.
Solutions Journalism Tracker
In het Land van de Duizend Heuvels maakt een 50 jaar oude landbouwtechniek om bodemerosie tegen te gaan een comeback. Geetanjali Krishna maakte een verhaal over agrarische terrassen in Rwanda met een Nederlands watermanagement tintje aan. Lees het verhaal op Reasons to be Cheerful en vind meer oplossingsgerichte verhalen in de Tracker.
Kijken en lezen
Het European Journalism Centre organiseerde een bijeenkomst om de conclusies te verzamelen van twee Solutions Journalism accelerators. Naast de noodzaak om meer geld te geven aan redacties die zich met de methode willen bezighouden, werd er ook geconcludeerd dat het publiek altijd het uitgangspunt moet zijn. Gek genoeg, merk ik zelf in gesprekken met journalisten in Nederland, is er vaak geen goed beeld van wie dat publiek precies is. Bij een workshop Solutions Journalism hoort wat mij betreft altijd een strategische aanpak waarbij je kijkt naar de waarden waaruit je als redactie vertrekt en een beeld van het publiek die de verhalen lezen of kijken. Lees het volledige verslag hier.
Wat is het verschil tussen media en journalistiek. Volgens voorzitter van de Raad van Toezicht van Stichting Democratie en Media Yvonne Zonderop weten veel mensen, inclusief journalisten, onvoldoende het verschil en zou het goed zijn om de kenmerken van goede journalistiek opnieuw vast te stellen. Thomas Bruning, Mark Koster, Kim van Keeken en Mohamed Mohandis bespreken van wie de journalistiek is. Bekijk het debat op YouTube:
Workshops en training in december en januari
Er komen in december en januari weer fysieke en online workshops aan over oplossingsgerichte journalistiek en complicating the narrative. Als je geïnteresseerd bent, stuur me een email met daarin welke training je voorkeur heeft, in het Engels of Nederlands, en de context waarin je nu werkt en dan hou ik je op de hoogte. sanne@inclusivejournalism.com.