Hoe oplossingsgerichte journalistiek structurele problemen in het onderwijs zichtbaar maakt
Drie tips over hoe je de methode op de redactie implementeert
Hoi, ik ben Sanne Breimer, oprichter van Inclusive Journalism en gecertificeerd trainer bij het Solutions Journalism Network. Elke twee weken schrijf ik een nieuwsbrief over oplossingsgerichte journalistiek en Complicating the Narrative. Sta je nog niet op de lijst? Geef je dan hier op:
❗️Allereerst een dringende oproep: ik ben op zoek naar Nederlandstalige voorbeelden van oplossingsgerichte journalistiek voor een masterclass die ik voorbereid. Stuur je artikelen, video of audio reportages naar sanne at inclusivejournalism punt com. Dank!
Afgelopen week was ik op studiereis naar Praag en Belgrado, georganiseerd door Transitions en het South East European Network for Professionalization of Media (SEENPM), een netwerk van 19 media centra en instituten in 13 landen van Centraal en Zuidoost-Europa. Het was fantastisch. Niet alleen vanwege de gezellige groep van 25 journalisten uit Denemarken, Noorwegen, Sweden, Groot-Brittannië, Italië, Spanje, Bosnië, Tsjechië, India en China, maar ook door de inzichten over de media organisaties in de regio.
Van een bezoek aan de zwaar beveiligde ‘bunker’ van Free Radio Europe/ Radio Liberty tot de presentatie van feministisch magazine Heroine in Praag en de onafhankelijke lokale media organisatie Storyteller in Bački Petrovac bij Belgrado in Servië, het is duidelijk dat de journalistiek door grote veranderingen gaat.
Er was een extra focus op oplossingsgerichte journalistiek en een goed voorbeeld daarvan is de podcast Reparát (‘herkansing’) over het onderwijssysteem in Tsjechië, van de publieke radio Czech Radio.
De website is in het Tsjechisch maar als je klikt op ‘translate to English’ krijg je een idee van de behandelde onderwerpen. Het doel van de wekelijkse afleveringen van 25 minuten is om niet slechts problemen aan te kaarten maar ook te bespreken wat er al wordt gedaan om de problemen aan te pakken. Zie daar oplossingsgerichte journalistiek.
Toen journalist Markéta Vozková terug kwam van zwangerschapsverlof was ze vastbesloten dieper in het Tsjechische onderwijs te duiken. Ze ontdekte dat de experts die óver het onderwijs praten er niet in slagen om een breder publiek te bereiken. Daar ligt een rol voor de journalistiek, dacht Markéta.
Er is een enorm kwaliteitsverschil tussen de 7000 openbare scholen in het land en het welzijn van leerlingen is een onderwerp van zorg. Tsjechische scholen maken vaak gebruik van “uit het hoofd leren” en klassikaal onderwijs zonder kritisch denken, creativiteit en het toepassen van probleemoplossend vermogen. De communistische geschiedenis speelt daarin een rol.
Er is bovendien weinig steun voor achtergestelde leerlingen uit onvermogende families. In plaats van het uitlichten van deze problemen, gaan de makers van de podcast op zoek naar geleefde ervaringen van mensen die dichtbij het probleem betrokken zijn.
Het vertalen van de taal van deskundigen naar gewone mensentaal bleek een grote uitdaging. Toch lukte het de journalisten om een publiek aan zich te binden en worden er regelmatig vragen van luisteraars behandeld.
Drie redenen waarom oplossingsgerichte journalistiek goed bij dit onderwerp werkt:
Structurele problemen leveren niet altijd genoeg urgentie om er in het nieuws aandacht aan te besteden. Maar als je focust op de aanpak ervan, ontstaan er nieuwe invalshoeken.
Er is genoeg bewijs dat het onderwijs in Tsjechië aan verandering toe is, er verschijnen regelmatig nieuwe onderzoeken en rapporten. Genoeg data dus om als journalisten sterke verhalen uit te halen. Vooral de positieve afwijking is voor oplossingsgerichte journalistiek interessant: waar in de data zie je dat er vooruitgang wordt geboekt?
Met 7000 scholen is er niet een aanpak die werkt voor iedereen. Oplossingsgerichte journalistiek duikt dieper in een specifiek voorbeeld en laat vervolgens zien hoe dat wel of niet op een andere plek toegepast kan worden.
Wat oplossingsgerichte journalistiek niet is…
Op de eerste dag van onze studiereis vertelde Lucie Černá van Transitions over hoe ze de afgelopen jaren journalisten heeft getraind in oplossingsgerichte journalistiek. Ze krijgt ook vaak de opmerking dat journalisten het niet als hun taak zien om “oplossingen aan te dragen”. Dat is echter niet wat oplossingsgerichte journalistiek inhoudt. Het gaat over het onderzoeken van de aanpak van een probleem. Die aanpak kan leiden tot een oplossing maar ook als dat niet het geval is, kan het nog steeds een oplossingsgericht verhaal zijn. Haar tips om met oplossingsgerichte journalistiek aan de slag te gaan:
Kies één aanspreekpunt op de redactie die zich verdiept in de methode en andere journalisten en redacteuren kan aanmoedigen en bijsturen;
Maak budget beschikbaar om een oplossingsgericht verhaal te maken. Je hebt zeker de eerste paar keer extra tijd nodig;
Ga netwerken met organisaties die werken aan het oplossen van problemen.
Lucie werkt in Tsjechië inmiddels samen met opleidingen journalistiek. Mocht je in Nederland geïnteresseerd zijn in een masterclass Solutions Journalism voor jouw studenten, stuur me dan een bericht:
Solutions Story Tracker
Er zijn geen Nederlandstalige verhalen beschikbaar in de Solutions Story Tracker, helaas. Het zou mooi zijn om daarin verandering te brengen, dus e-mail me je suggesties: sanne at inclusivejournalism punt com.
Deutsche Welle maakt pakkende korte videos volgens de Solutions Journalism methode. Zoals de reportage over een coöperatie in Zwitserland die duurzame appartementen heeft gebouwd. De bewoners zeggen dat ze zich er thuis voelen, terwijl het recyclen van materialen helpt het klimaat te redden.
Boek een coaching of mentoring sessie
Heb je plannen voor het nieuwe jaar om je werk net iets anders aan te pakken dan in 2024 maar weet je niet hoe? Heb je behoefte aan meer structuur en tips met betrekking tot productiviteit? Of wil je juist je interesse verbreden en heb je hulp nodig bij het uitbreiden van je (internationale netwerk)? Ik coach en mentor journalisten en redacties in verschillende onderwerpen, waaronder oplossingsgerichte journalistiek en Complicating the Narrative. Je vindt meer informatie op de website. De informatie is in het Engels maar je kunt me ook gewoon een email of DM sturen. Vanaf 15 maart ben ik weer een aantal maanden in het buitenland en beschikbaar voor online coaching en mentoring.
