Is oplossingsgerichte journalistiek gewoon goede journalistiek?
Registreer je voor de webinar over de 4 pijlers
Hoi, ik ben Sanne Breimer, oprichter van Inclusive Journalism en gecertificeerd trainer bij het Solutions Journalism Network. Elke twee weken schrijf ik een nieuwsbrief over oplossingsgerichte journalistiek en Complicating the Narrative. Sta je nog niet op de lijst? Geef je dan hier op:
In de LinkedIn Post die ik schreef naar aanleiding van de vorige nieuwsbrief werd veel gereageerd. Dank daarvoor! Het heeft me er allereerst toe aangezet om de naam van deze nieuwsbrief te veranderen van ‘Oplossingsgerichte Journalistiek’ naar ‘De Journalistieke Aanpak’. Ik wist eigenlijk al wat ik bevestigd kreeg in de reacties: noem het vooral geen oplossingsgerichte journalistiek. Zelfs van constructieve journalistiek gaan de haren blijkbaar recht overeind staan. Iemand schreef dat oplossingsgerichte journalistiek gewoon goede journalistiek is. Een ander zei dat het niet de taak van journalisten is om op zoek te gaan naar oplossingen. Hoe je het ook noemt, het blijft uiteindelijk een methode die behulpzaam is bij het maken van doorwrochte verhalen met licht aan het einde van de tunnel.
In de trainingen die ik geef merk ik dat veel journalisten niet meer goed weten wát goede journalistiek precies is. Ze hebben een beperkt beeld van de journalistieke aanpak. Alsof verhalen altijd alleen maar negatief mogen zijn of over problemen mogen gaan. De taak van de journalistiek is inderdaad niet om oplossingen aan te dragen, maar zoals eerdergenoemde reageerder zelf ook toegaf, de journalistiek is er wel om verslag te doen van de aanpak van problemen. Dus ja, oplossingsgerichte journalistiek is gewoon goede journalistiek, maar wat mij betreft helpt de methode om te onderzoeken wat dat ook alweer is en welke delen van de journalistiek de afgelopen decennia onderbelicht zijn gebleven.
‘De Journalistieke Aanpak’ gaat over methodes als oplossingsgerichte journalistiek en Complicating the Narrative maar neemt ook de manier van werken binnen de journalistiek onder de loep. In bredere zin. Laten we kijken hoe het zich ontwikkelt. Ik hoor graag je feedback!
‘You may have noticed that our tagline reads, “The whole story.” We believe solutions journalism makes existing journalism more accurate and complete. Journalism that fails to cover responses to social problems provides an inaccurate and biased view of reality—one that can actually harm society. By regularly highlighting problems and ignoring responses to them, journalists convey a false sense that people haven’t tried to fix things, or don’t know how to do any better.’
Bron: de net-geupdate website van het Solutions Journalism Network.
Pijler 4: de beperkingen
In de eerste nieuwsbrief worden de vier pijlers van oplossingsgerichte journalistiek toegelicht met extra aandacht voor pijler 1, de aanpak van een probleem. De tweede nieuwsbrief ging over het bewijs en de rol van data. In de derde editie stond pijler 3 centraal: de inzichten. In deze editie aandacht voor de laatste en misschien wel belangrijkste pijler: de beperkingen.
Voor degenen die skeptisch tegenover oplossingsgerichte journalistiek staan zijn is het goed om te weten dat een goed oplossingsgericht verhaal niet kan zonder beperkingen. Met het benadrukken van de belemmeringen van een aanpak zorg je ervoor dat het geen oppervlakkig goed nieuws verhaal wordt. Bovendien is geen enkele aanpak van een probleem een volledige oplossing. Het kan zijn dat de aanpak op dit moment goed werkt maar dat er in de toekomst beperkingen zijn. Of dat het op een bepaalde locatie goed werkt maar op andere plekken belemmeringen tegen komt.
De beperkingen kom je waarschijnlijk al vanaf het begin van je onderzoek tegen. Vaak worden ze benoemd aan het einde van een oplossingsgericht verhaal. Als je namelijk begint met het uitgebreid beschrijven of benoemen van wat er niet deugt aan de aanpak, je de lezer/kijker/luisteraar waarschijnlijk snel kwijt bent. Dus ook al is dit een belangrijke pijler, het is niet de hoofdmoot van het verhaal, dat is de aanpak van het probleem.
Geen heldenverhaal
Door de beperkingen te benoemen voorkom je een zogenaamd heldenverhaal. Bij oplossingsgerichte journalistiek kan dit er snel insluipen: iemand heeft een uitvinding gedaan of succes met een aanpak, zij of hij wordt geinterviewd en we horen alleen wat er goed is gegaan. Door ook te vragen naar de belemmeringen, kom je erachter of de uitvinding of aanpak ook reproduceerbaar is voor anderen en niet afhankelijk van deze ene ‘held’ en haar of zijn specifieke talenten en middelen.
Webinar met alle pijlers
Nu alle pijlers kort zijn besproken, organiseer ik een 45 min. webinar waarin ik ze nogmaals toelicht en je daarna vragen kunt stellen. Maandag 25 Maart 2024 om 19:30 u.
Complicating the Narrative
Afgelopen weekend bingewatchte ik de documentaireserie Staal van Human over staalfabriek Tata Steel in Ijmuiden. Een absolute aanrader wat mij betreft. Het is een mooi voorbeeld van Complicating the Narrative, een methode ontwikkeld is door journalist Amanda Ripley (lees er hier meer over) en gericht op het verslag doen van conflicten. Ripley noemt het zelf tegenwoordig ‘deepening’ the narrative, maar laten we niet teveel over de terminologie vallen. Bovendien heeft zij samen met het Solutions Journalism Network een framework ontwikkeld maar pas jij het misschien allang toe in je verhalen.
Met Complicating the Narrative kijk je als journalist hoe je in een verhaal een of meer van de volgende elementen kunt toepassen:
Beter luisteren;
Andere vragen stellen (naar de motivaties van mensen);
De lens verbreden (geografisch en historisch);
Bevestigingsvooroordelen bestrijden.
Complicating the Narrative helpt om verslag te doen van polariserende onderwerpen of situaties waarin mensen lijnrecht tegenover elkaar staan. De situatie rondom de staalfabriek leent zich daar goed voor. Ik zal er in een volgende nieuwsbrief dieper op in gaan. In een interview met 2Doc laten makers Maaik Krijgsman en Pelle Asselbergs weten dat Staal een ‘pleidooi voor twijfel’ is.
'Het is belangrijk om voorbij de headlines en talkshows te kunnen kijken. Wij willen laten zien: dit is het conflict, dit speelt er.' (Asselbergs)
'Het is mooi dat je niet zeker weet wat je ergens van vindt. Dat kijkers na afloop minder goed weten wat ze ervan vinden, omdat de materie zo complex is. Voor ons heeft het ook zo gewerkt.' (Krijgsman)
De muziek bij de serie is ook de moeite waard en te vinden op Spotify. Ik ben benieuwd wat jij van de serie vindt, deel je reactie hieronder:
Aanpak van staal in de Solutions Story Tracker
De Solutions Story Tracker is een bestand met duizenden internationale voorbeelden van oplossingsgerichte journalistiek. Naar aanleiding van Staal ben ik gaan kijken wat er te vinden is over dit onderwerp.
In het artikel The Green Steel of the 21st Century op Reasons to be Cheerful wordt bamboe genoemd als alternatief voor staal: het is sterk, flexibel en goedkoper dan staal. De regelgeving rondom het gebruik van bamboe en het omarmen van het materiaal door architecten en bedrijven worden genoemd als beperkingen;
In How Steel Might Finally Kick Its Coal Habit op Grist staat een bedrijf in de VS centraal dat steenkool vervangt door elektronen en zo de productie van staal milieuvriendelijker maakt.
Business Insider maakte een korte video over hoe staal gerecycled kan worden.
Mentoring is de sleutel tot succes
Kun je niet wachten om zelf met oplossingsgerichte journalistiek of Complicating the Narrative aan de slag te gaan. Kijk dan op mijn website voor de trainingen en mentoring die ik aanbied. Afhankelijk van jouw situatie, als leidinggevende op een redactie, als freelance journalist of als communicatie manager, kan ik je passend advies geven. Ook als je de methode wilt toepassen op een specifiek onderwerp kan ik je helpen, bijvoorbeeld klimaatverandering, migratie, etc.
Lees ook
Abaas Mpindi is CEO van het Media Challenge Initiative (MCI) in Oeganda en heeft Solutions Now Africa opgericht, een jonge redactie die oplossingsgerichte journalistiek gebruikt om stereotypering over Afrika tegen te gaan. Het European Journalism Centre interviewde Abaas in Three Questions Qith Abaas Mpindi About Solutions Journalism.